Hoe veilig voelt de Groninger zich?

Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen, de afdeling Onderzoek en Statistiek van de Gemeente Groningen en de GGD Groningen onderzochten gedurende twee jaar gezamenlijk de invloed van de gasproblematiek op ervaren veiligheid, gezondheid en het toekomstperspectief van de bewoners van alle 20 Groninger gemeenten. Opdrachtgever van het onderzoek was de Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Het onderzoek woerd begeleid door een commissie met vertegenwoordigers van de NCG, de Vereniging Groninger Dorpen, de Groninger Bodem Beweging, gemeenten (Groningen en Eemsmond), de provincie Groningen, Veiligheidsregio Groningen en GGD Groningen en twee wetenschappers.

Het onderzoek bestond uit drie delen:

Het panelonderzoek is in januari 2016 van start gegaan en liep door tot eind 2017. Hiervoor zijn 25.000 personen via een aselecte steekproef uit de gemeentelijke basisregistratie in alle Groninger gemeenten uitgenodigd. Het uiteindelijke panel bestond uit ruim 4500 leden. Eén van de doelstellingen van het panelonderzoek was het scheppen van duidelijkheid over de effecten van gaswinning op de ervaren veiligheid en gezondheid. Van belang was dat dit bewonerspanel (net als het gehele onderzoeksproject) een integrale insteek heeft: de effecten op welbevinden en gezondheid kunnen niet los gezien worden van de sociale context waarin mensen leven.
Een omvangrijk kwalitatief onderzoek waarbij 64 interviews Hierin zijn we dieper ingegaan op kwesties die van belang lijken te zijn, maar die in het panelonderzoek onvoldoende kunnen worden onderzocht. De verhalen die bewoners vertellen in de interviews vormen een verdieping op de cijfermatige bevindingen van het panelonderzoek. In deze interviews kunnen we bijvoorbeeld de persoonlijke verhalen van bewoners volgen: hoe heeft de gaswinning hun leven beïnvloed? Hoe ziet men de toekomst in het gebied? De interviews werden van maart 2017 tot juli 2017 gevoerd.
Lifelines is een grootschalig langetermijn epidemiologisch onderzoeksprogramma dat vanaf 2006 gezondheidsgegevens verzamelt onder een cohort van ruim 167.000 inwoners van de drie noordelijke provincies. Dit biedt de mogelijkheid een vergelijking te maken tussen bewoners die bevingen meemaken en/of schade aan hun eigen huis hebben en bewoners voor wie dat niet het geval is. De Lifelines-dataset is uniek omdat het de mogelijkheid biedt om causale verbanden te onderzoeken: in hoeverre heeft het wonen in het gaswinningsgebied, of het hebben van schade, gevolgen voor gezondheid wanneer we rekening houden met de ‘basisgezondheid’ van deze persoon voordat de effecten van de gaswinning op grote schaal voelbaar waren? Lifelines meet een breed scala aan gezondheidsuitkomsten en is hier uitstekend voor geschikt.

De resultaten van Gronings Perspectief

Gronings Perspectief toont aan dat er een oorzakelijk verband is tussen het hebben van schade en stress-gerelateerde gezondheidsproblemen omdat mensen zich onveilig voelen. Ook gebrek aan vertrouwen en gevoelens van onrecht hebben een impact op ervaren veiligheid en gezondheidsproblemen.

De omvang van dit probleem is groot: 410.000 Groningers wonen in een postcodegebied waar schade door aardbevingen erkend is. 170.000 mensen (kinderen meegerekend) hebben schade aan hun woning. 85.000 (kinderen meegerekend) hebben meervoudige schade. 10.000 mensen kampen met acute stress-gerelateerde gezondheidsproblemen.

De gevolgen treffen niet alleen een zeer grote groep, ze hebben ook een bredere impact dan ‘alleen’ gezondheidsproblemen: mensen met meervoudige schade hebben een verhoogd arbeidsverzuim en hogere kans op burn-out. Ze rapporteren een afname van sociaal en fysiek functioneren. Vooruitkijkend naar de toekomst is het te verwachten dat een grote groep te maken krijgt met verstoord woongenot, een verminderde kwaliteit van leven en hogere zorgkosten. Als we de omvang van de gezondheidsklachten combineren met de wetenschappelijke kennis over de gevolgen op langere termijn, kunnen er 5 of meer mensen per jaar overlijden als gevolg van deze problematiek.

We stelden de afgelopen twee jaar de diagnose zoals bovenstaand omschreven. Er ontbreekt echter een overkoepelend plan van aanpak waarin instanties de aandacht vestigen op de 85.000 mensen met meervoudige schade waarvan velen kampen met gevoelens van onveiligheid, gezondheidsklachten, onzekerheid en een ontbrekend toekomstperspectief. Ons advies is om een integrale en gecoördineerde aanpak te ontwikkelen. Een integrale aanpak heeft onze voorkeur omdat deze problematiek niet alleen veiligheid en psychisch welbevinden betreft, maar ook sociaal functioneren, het dagelijks handelen en het toekomstperspectief. Wij adviseren dan ook een interdisciplinaire aanpak waarbij samenwerking tussen gemeenten voordelen heeft. Wij adviseren ten slotte ook om, mede gezien het grote wantrouwen, zoveel mogelijk een bottom-up benadering te hanteren.

Meer info is te vinden op groningsperspectief.nl