Psychologie van Sociaal Gedrag

Radicalisering

Radicalisering is een uitermate complex proces. Onder radicalisering wordt verstaan een toenemende bereidheid om geweld te gebruiken tegen burgers of symbolische doelen om sociale verandering teweeg te brengen of politieke doelen te bereiken. Radicalisering is niet noodzakelijk slecht. Elke samenleving heeft radicale mensen nodig om vooruitgang te boeken.  Wanneer er echter geweld (of dreiging met geweld) wordt gebruikt is de grens overschreden. Wat leidt er nu toe dat mensen zover komen dat ze bereid zijn geweld te gebruiken? Wat zijn triggerfactoren in het radicaliseringsproces, en hoe kan kennis over deze triggerfactoren aanknopingspunten bieden voor een lokaal preventief anti-radicaliseringsbeleid? Deze en andere vragen staan centraal in het onderzoek naar radicalisering.

Recent onderzoek dat werd uitgevoerd in het kader van het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme bracht bijvoorbeeld een aantal triggerfactoren voor radicalisering aan het licht. Het onderzoek betrof een samenwerking tussen de Expertise-unit Sociale Stabiliteit van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de afdeling Sociale Psychologie van de Universiteit van Amsterdam. Zo kan een confrontatie met de dood een individu motiveren te zoeken naar zingeving. Dit is dus een triggerfactor op individueel (micro) niveau. Ervaringen met discriminatie (bv. een onterechte behandeling door justitie), een ontmoeting met een radicaal persoon, of vrienden die besluiten bij een extremistische groep te gaan zijn voorbeelden van triggerfactoren op het niveau van de groep (meso-niveau). Ten slotte kunnen ervaringen op maatschappelijk of wereldlijk (macro) niveau ook mensen verder doen radicaliseren. Op basis van dit onderzoek heeft het ministerie een website gemaakt voor ouders, leraren en eerstelijnswerkers voor informatie over radicalisering en over handelingsmogelijkheden: https://www.socialestabiliteit.nl/professionals/triggerfactoren

In ander onderzoek wordt gekeken naar drijfveren die ervoor zorgen dat iemand minder of meer geneigd is te radicaliseren. Daaruit blijkt onder meer dat de triggerfactoren een sterkere of minder sterke invloed hebben afhankelijk van iemands drijfveren, zoals de behoefte aan een sterke sociale identiteit, aan rechtvaardigheid, aan zingeving, of aan avontuur.

Experts